Μέγας Ἀθανάσιος (18-1-2014)

    

Εἶναι κοινή διαπίστωσις μά καί λυπηρό συνάμα, ὅτι στίς ἡμέρες μας ἀντιστρέψαμε τά πράγματα. Τά κάτω, τά ἀνάξια λόγου, τά βάλαμε ψηλά στήν κλίμακα τῶν ἀξιῶν. Τά μικρά τά κάναμε μεγάλα, ἐνῷ περιφρονοῦμε τά ὑψηλά καί μεγάλα. Σεβόμαστε καί ἀναγνωρίζουμε τούς μικρούς καί ἀνάξιους, ὅμως δέν δίνουμε σημασία στούς μεγάλους καί κατά πάντα ἄξιους, στούς μεγάλους εὐεργέτες τῆς ἀνθρωπότητας, στούς κορυφαίους τῆς ἐπιστήμης, τῶν τεχνῶν καί τῶν γραμμάτων. Περιφρονοῦμε  τούς ἥρωες τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος.

Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι καί κυρίως οἱ τῆς νέας γενιᾶς γνωρίζουν πολλά γιά τούς διάφορους ἠθοποιούς, τραγουδιστές καί ποδοσφαιριστές, ἀλλά γιά τόν Σωκράτη, τόν Πλάτωνα, τόν Ἀριστοτέλη τίποτε. Γιά τούς Ἁγίους Ἀποστόλους, γιά τόν Μέγα Βασίλειο, γιά τόν Ἅγιο Γεώργιο ἰδέα δέν ἔχουμε. Γιά τήν ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας γνωρίζουμε κάποια λίγα, ἐλάχιστα. Γιά τήν πίστη μας τίποτε, ἔχουμε ἄγρια μεσάνυχτα.

Γιά τόν μεγάλο ἅγιο πού γιορτάζουμε σήμερα, ὅπως τό λέει τό ὄνομά του, τόν Μέγα Ἀθανάσιο, πολύ λίγα γνωρίζουμε γιά τήν ζωή του, τούς ἀγῶνες καί τά βάσανά του. Καί ὅμως ἡ ἱστορία τόν θεωρεῖ, τόν ἀναγνωρίζει ὡς τόν ἡρωϊκότερο τῶν ἁγίων, τῶν ἁγιότερο τῶν ἡρώων καί στύλο τῆς Ὀρθοδοξίας.

Εἶναι πατέρας τῆς Ὀρθοδοξίας, γιατί αὐτός μέ τό φωτισμένο ἀπό τόν Θεό μυαλό του διετύπωσε τούς ὅρους καί τά δόγματα, τήν ὀρθή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί ξεκαθάρισε τό ἔδαφος τῆς πίστεώς μας  ἀπό τά διάφορα ἀγκάθια καί ζιζάνια, ἀπό τίς αἱρετικές διδασκαλίες. 

Ἔλαβε τόν τίτλο Μέγας, ὄχι γιατί εἶχε μέγα ἀξίωμα, (ἦταν Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας), ἀλλά κυρίως γιά δύο λόγους: Γιά τούς μεγάλους ἀγῶνες ὑπέρ τῆς πίστεώς μας καί γιά τήν πρακτική ζωή του, δηλαδή γιά τίς ἀρετές του. 

Καί ὁ ἅγιος Ἀντώνιος ὀνομάσθηκε Μέγας, παρότι ἦταν ἁπλοῦς μοναχός, ἀσκητής, καί μάλιστα ἐντελῶς ἀγράμματος. Δέν ἤξερε οὔτε τήν ὑπογραφή του νά βάλει. Παρ᾿ ὅλα αὐτά ὀνομάσθηκε Μέγας καί Καθηγητής τῆς ἐρήμου. Ὥστε λοιπόν ἡ ἀξία ἑνός ἀνθρώπου πολλές φορές δέν ἔχει καμιά σχέση μέ τό ἀξίωμα πού φέρει. Ἡ ἁγιότητα δέν ἔχει σχέση οὔτε μέ τό ἀξίωμα, οὔτε μέ τήν μόρφωση κάποιου.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος σέ ἐγκωμιαστικό λόγο του πρός τόν Μέγα Ἀθανάσιο λέει: Ἄν ἐπαινέσω τόν Ἀθανάσιο, θά ἐπαινέσω τήν ἀρετή. Γιατί Ἀθανάσιος καί ἀρετή  εἶναι τό ἴδιο πρᾶγμα. Ὅταν ἀναφέρωμαι σ᾿ αὐτόν, ἐπαινῶ τήν ἀρετή.

Ἀπό ὅλη τήν ζωή του καί τά κατορθώματά του, ἐπιτρέψτε μου νά ἀναφερθῶ σέ δύο σημεῖα. Πρῶτον, τήν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί δεύτερον τήν πνευματική καθοδήγηση, πού εἶχε.

Ἀπό μικρό παιδί φοιτοῦσε ἀνελλειπῶς στήν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή ἐκκλησιαζόταν τακτικότατα καί μέ μεγάλη εὐλάβεια. Ἔτσι γνώριζε τήν Θεία Λειτουργία καί τίς ἄλλες Ἱερές Ἀκολουθίες ἀπό στήθους, σάν τούς ἱερεῖς καί ἀκόμη καλύτερα. Προσευχόταν ἀδιάλειπτα, ὅπως μᾶς δίδαξε ὁ Κύριος καί παραγγέλλει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Μελετοῦσε τήν Ἁγία Γραφή, ὅπως εἶναι γραμμένο ἐκεῖ μέσα, ἐν τῷ νόμῳ Κυρίου μελετήσεις ἡμέρας καί νυκτός. Ἀποκλειστικό του ἀνάγνωσμα ἦταν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Πάντοτε ἦταν μέ τήν Ἁγία Γραφή στό χέρι. Ἔτσι ἔφτασε σέ ἡλικία δέκα ὀκτώ ἐτῶν καί γνώριζε ἀπ᾿ ἔξω ὅλο τό Εὐαγγέλιο.

Διαβάζοντας τό ἱερό Εὐαγγέλιο βλέπουμε, ὅτι ὁ διάβολος πείραξε τόν Χριστό  μέσα στήν ἔρημο μετά τήν βάπτισή του. Κατετρόπωσε καί τόν ἔδιωξε, ὄχι μέ τήν δύναμή του, ὄχι μέ θαύματα, ἤ κάτι ἄλλο, ἀλλά χρησιμοποιώντας τά λόγια τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ὁ διάβολος, ὁ πατήρ τοῦ ψεύδους, δέν ἀντέχει νά ἀκούει τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, γιαὐτό καίγεται, τό βάζει στά πόδια καί φεύγει, σάν νά κάποιος τόν μαστιγώνει ἀλύπητα. 

Ἀλλά καί τά ὄργανά του τά πλανεμένα, τούς διάφορους αἱρετικούς, πού ζοῦν μέσα στό ψέμα καί στό σκοτάδι, καί κυρίως τούς ψευδομάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ μέ τήν Ἁγία Γραφή θά τούς ἀντιμετωπίσουμε. Αὐτό πάει νά πεῖ, ὅτι πρέπει νά μελετοῦμε συχνά, προσεκτικά καί συστηματικά τήν Ἁγία Γραφή. Αὐτή εἶναι ἡ τροφή τῆς ψυχῆς μας καί ὁ ὁδηγός μας. Αὐτή θά μᾶς δείξει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί θά μᾶς ὑποδείξει πῶς πρέπει πρέπει νά ζοῦμε, γιά νά εὐαρεστήσουμε στόν Θεό.

Ἄς ἀναλογισθοῦμε τί κάνουμε καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μας μέ τήν Ἁγία Γραφή. Ὑπάρχει μέρα πού δέν βλέπουμε τηλεόραση; Ὄχι. Ὧρες ὁλόκληρες ξοδεύουμε γιά τά ἄχυρα καί τά ξυλοκέρακα, πού μᾶς σερβίρει τό χαζοκούτι. 

Γιατί πετάξαμε τό ἅγιο Εὐαγγέλιο ἀπό τά χέρια μας καί δέν ἔχουμε πλέον καμία σχέση μέ τήν ἀνάγνωσή του; Ἄν ἔχουμε Καινή Διαθήκη στό σπίτι μας, εἶναι ὁλοκαίνουργια καί ἄθικτη, σέ πολύ καλή κατάσταση, ἀφοῦ δέν τήν πιάνουμε ποτέ στά χέρια μας. Προσέξτε τώρα αὐτήν πού ἔχουν οἱ Χιλιασταί. Εἶναι λειωμένη, κυριολακτικά τήν ἔφαγαν, γιατί τήν διαβάζουν συνέχεια, γιά νά πολεμήσουν τήν πίστη μας τήν Ὀρθόδοξη. Δυστυχῶς οἱ υἱοί τοῦ σκότους ἐργάζονται ἀσταμάτητα καί ἐμεῖς κοιμώμαστε μακαρίως.

Τό δεύτερο πού θά ἤθελα νά σχολιάσω εἶναι ὅτι ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, ἐκτός ἀπό τήν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἔζησε σέ διάφορα μοναστήρια καί κοντά σέ ἀσκητές τῆς Αἰγύπτου, ἀκόμη καί στόν Μέγα Ἀντώνιο. Τούς γνώρισε ἀπό κοντά, μελέτησε τήν ζωή τους, διδάχθηκε ἀπό τό φωτεινό παράδειγμά τους καί ἐπεδίωξε νά ἀποκτήσει τίς ἀρετές τους. 

Αὐτός πού τόν δίδαξε πολλά καί καθόρισε τήν πορεία τῆς ζωῆς του ἦταν ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Αὐτός ἦταν ὁ πνευματικός του σύμβουλος καί ὁ Γέροντάς του. Ὅταν ἔγινε Πατριάρχης αἰσθανόταν μεγάλη τιμή νά ρίχνει νερό μέ ἕνα κανάτι καί νά πλένει τά χέρια του ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Κάποτε μάλιστα τοῦ ἔκανε δῶρο ἕνα τριμμένο καί ξεθωριασμένο ράσο, τό ὁποῖο ὁ Μέγας Ἀθανάσιος φοροῦσε μέ καμάρι στίς μεγάλες γιορτές.

Ὅλα αὐτά δείχνουν τήν μεγάλη ταπείνωση τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου. Ἐμᾶς διδάσκουν, ὅτι πρέπει ὅλοι μας νά ἔχουμε πνευματικό, τόν ὁποῖο  συχνά πρέπει νά ἐπισκεπτώμεθα καί νά ἐξομολογούμεθα.  Δέν γίνεται πνευματική προκοπή χωρίς νά ἔχουμε πνευματικό. Μή φοβώμαστε σ᾿ αὐτόν νά ὁδηγήσουμε τά παιδιά μας, ἀλλά νά πηγαίνουμε κι᾿ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι.

Λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, ἄνθρωπος αὐτοσύμβουλος καθεαυτοῦ πολέμιος. Ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει πνευματικό νά τόν συμβουλεύσει καί συμβουλεύεται τόν ἑαυτό του, γίνεται πολέμιος, ἐχθρός τοῦ ἑαυτοῦ του. Αὐτός μέ μαθηματική ἀκρίβεια βαδίζει στήν καταστροφή. Γιαὐτό θά μᾶς πεῖ καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, τρέξε νά βρεῖς πνευματικό πατέρα καί νά τόν ἔχεις σέ ὅλη σου τήν ζωή. Νά ἐξολογεῖσαι μέ εἰλικρίνεια ὅλα τά ἁμαρτήματά σου, γιά νά λαμβάνεις τήν ἄφεση. Αὐτό εἶναι τό καλύτερο πού ἔχεις νά κάνεις στή ζωή σου.

Ἀγαπητοί μου,

Τώρα πού σέ λίγο θά φύγουμε ἀπό τόν Ναό, μαζί μέ χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, πού θά πάρουμε ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, νά πάρουμε καί μιά διπλῆ σταθερή ἀπόφαση: Νά μελετοῦμε τήν Ἁγία Γραφή. Νά διαβάζουμε τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί νά βροῦμε πνευματικό, στόν ὁποῖο θά ἐξομολογούμεθα τά κρίματά μας καί θά ζητοῦμε τίς συμβουλές του. Αὐτά τά δύο νά μᾶς βοηθήσει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος νά κατορθώσουμε καί δι᾿ αὐτῶν νά ἐπιτύχουμε τήν σωτηρία μας. Ἀμήν.-

Τιμίου Προδρόμου (7-1-2014)

Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία προβάλλει σήμερα τόν μεγαλύτερο καί σπουδαιότερο ἄνδρα, πού γέννησε γυναίκα στή γῆ. Σύμφωνα μέ τά ἀψευδῆ λόγια τοῦ Κυρίου μας δέν ὑπάρχει μεγαλύτερος ἀπό αὐτόν. Εἶναι ὁ Τίμιος Πρόδρομος, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, πού ἀξιώθηκε νά βαπτίσει τόν Χριστό, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ.

Τί ἦταν ὁ Ἰωάννης; Κατ᾿ ἀρχήν ἄνθρωπος ὅπως κι᾿ ἐμεῖς.Ὑπάρχουν ἄνθρωποι καί ἄνθρωποι. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού εἶναι ἄγριοι σάν θηρία καί ἀσεβεῖς σάν τούς δαίμονες. Ἔτσι λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας: Μακρυά ἀπό τόν Θεό ὁ ἄνθρωπος ἤ κτηνώδης γίνεται ἤ δαιμονιώδης.

 Ὑπάρχουν ὅμως καί ἄνθρωποι χαριτωμένοι, γεμάτοι ἀπό τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔλεγε ὁ ἀρχαῖος ποιητής Μένανδρος, πόσο χαριτωμένος εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν πραγματικά εἶναι ἄνθρωπος. Χαριτωμένοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀρετῆς, ὅσοι ἔφτασαν σέ ὕψη ἁγιότητος. Αὐτοί ἀξίζει νά ὀνομάζωνται ἄνθρωποι. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος ἦταν καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής. Μέ τήν ἄσκησή του ἔγινε ἐπίγειος ἄγγελος, ἔνσαρκος ἄγγελος.

Ἀπό μικρό παιδί ζοῦσε στήν ἔρημο, πού εἶναι τό πανεπιστήμιο τοῦ Θεοῦ. Ἔζησε μέ θαυμαστή ἐγκράτεια. Σταγόνα κρασί δέν ἔβαλε ποτέ στό στόμα του. Ποτό του ἦταν τό νερό τοῦ Ἰορδάνου. Τροφή του ἀκρίδες καί μέλι ἄγριο. Ἡ ἐνδυμασία του πολύ ἁπλῆ. Ἕνα ροῦχο ἀπό τρίχες καμήλου  καί στή μέση του εἶχε μία δερμάτινη ζώνη. Γιά στρῶμα  εἶχε τό χῶμα. Γιά σκέπασμα τά ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ. Συντροφιά του τά ἄγρια θηρία. Βιβλία δέν εἶχε, μελετοῦσε ὅμως τό βιβλίο τῆς θείας δημιουργίας. Καί ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα, ἔλαβε τήν ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά ἐκτελέσει τήν ἀποστολή του.

Τά ρεῖθρα τοῦ Ἰορδάνου τά ἔκανε ἄμβωνα καί ἀπό ἐκεῖ ἔκανε τό κήρυγμά του. Κήρυγμα ζωηρό καί ζωντανό. Φωτιά καί ἀστροπελέκι ἔβγαινε ἀπό τό στόμα του. Ἀκούγοντάς τον νόμιζες, ὅτι βροντᾶ καί ἀστράφτει ὁ οὐρανός.

Ἄλλοι προσπαθοῦσαν μέ γλυκόλογα καί κολακεῖες νά εὐχαριστήσουν τούς ἀκροατές τους. Ὁ Ἰωάννης δέν εἶχε ἀνιαρά-ἄνοστα γλυκόλογα. Ἦταν τά λόγια του αὐστηρά, γιά νά ξυπνήσει τίς κοιμισμένες συνειδήσεις.

Θέλετε νά ἀκούσετε τί ἔλεγε; Γενήματα ἐχιδνῶν. Δηλαδή παιδιά τῆς ὀχιᾶς. Φίδια κολοβά, πού ἡ γλῶσσα σας στάζει φαρμάκι. Πού δέν κάνετε τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά συκοφαντεῖτε, νά διαβάλετε καί νά φονεύετε τούς προφῆτες, τούς ἀπεσταλμένους τοῦ Θεοῦ. Ποιός σᾶς εἶπε, ὅτι μπορεῖτε νά ξεφύγετε ἀπό τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ; Νά ξέρετε ὅτι ὁ Θεός δέν θά σᾶς ἀφήσει ἀτιμώρητους. Θά ἔρθει καί ἡ δική σας ὥρα, ἡ ὥρα τῆς τιμωρίας, ἄν δέν φέρετε καρπούς μετανοίας. 

Σέ ποιούς τά ἔλεγε αὐτά; Ποιοί ἦταν ἀπό κάτω οἱ ἀκροαταί του; Ἱερεῖς καί Ἀρχιερεῖς τῶν Ἑβραίων, Σαδδουκαῖοι καί φαρισαῖοι. Δηλαδή οἱ ἄρχοντες τοῦ Ἰσραήλ.

Τώρα θά ρωτοῦσε κάποιος: Ἀντί νά τούς πεῖ εὐχαριστῶ, πού ἦρθαν νά τόν ἀκούσουν, τούς κατακεραυνώνει, δείχνει τόση αὐστηρότητα; 

Ὁ Ἰωάννης ἔβλεπε μακρυά, γι᾿ αὐτό ἤξερε τί ἔλεγε. Ἐμεῖς εἴμαστε κοντόφθαλμοι, ἐκεῖνος ἔβλεπε μακρυά. Δέν θά περνοῦσε πολύς χρόνος καί θά ἐκδηλωνόταν ἡ κακία τους. Αὐτοί πού τώρα ἀκοῦνε τόν Ἰωάννη, σέ λίγο θά εἶναι στά κριτήρια Ἄννα-Καϊάφα καί τοῦ Πιλάτου καί θά φωνάζουν σταύρωσον-σταύρωσον Αὐτόν.

Ἦταν αὐστηρός ὁ Τίμιος Πρόδρομος, γιατί ἦταν  ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης. Ἤλεγχε ἀπό ἀγάπη. Προειδοποιοῦσε τούς ἀκροατάς του, γιά νά μή φτάσουν στήν καταστροφή. Δέν ἤθελε τήν τιμωρία τους, ζητοῦσε τήν μετάνοιά τους.

Ὁ Θεός σᾶς δίνει παράταση, γιά νά ἐξοφλήσετε τό χρέος σας. Ὅμως εἶναι ἡ τελευταία σας προθεσμία. Μετά τσεκούρι καί φωτιά, γιά ὅσους δέν μετανοήσουν. Ἤδη ἡ ἀξίνη πρός τήν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται. Πᾶν δένδρον μή ποιοῦν καρπόν καλόν ἐκκόπτεται καί εἰς πῦρ βάλλεται. Ὅποιος δέν φέρνει καρπούς μετανοίας εἶναι γιά τήν φωτιά, γιά τήν κόλαση.

Ἀγαπητοί μου,

Ὁ Τίμιος Πρόδρομος φωνάζει καί σέ μᾶς σήμερα μετανοεῖτε. Εἶναι ἡ τελευταία προθεσμία τῆς ἀνθρωπότητας, μά αὐτή-δυστυχῶς-δέν μετανοεῖ. Οἱ ἀρχηγοί τῶν κρατῶν συναντῶνται, μά τίποτε οὐσιαστικό δέν κάνουν. Ἐξωτερικά ἔχουν κουβέντες καί γλυκόλογα. Μέσα τους γεμάτοι πονηρίες καί πρόθεση νά ἐξαπατήσουν ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Δέν εἶναι εἰλικρινεῖς, δέν λένε τήν ἀλήθεια.

Καί ἡ μικρή μας Πατρίδα κάποτε ἦταν δέντρο γεμάτο ἄνθη εὐωδιαστά καί γλυκεῖς καρπούς. Γέννησε ἄνδρες μεγάλους, σοφούς, ἥρωες καί ἁγίους, ἐνῷ τώρα ἔγινε ξέρα καί ἐρημιά. Ἔφερε φτώχεια, ὄχι τόσο στά οἰκονομικά, ὅσο στά πνευματικά. Τραγική ἡ κατάστασις. Δέντρο μέ λαμπρή ἱστορία χιλιάδων ἐτῶν κατήντησε ἄκαρπο. Ὁ Τίμιος Πρόδρομος μέ τό τσεκούρι του ἔχει πολλά ξερά κλαδιά νά κόψει καί νά πετάξει.

Ἀλλά καί ἐμεῖς, ὁ καθένας μας, εἶναι δέντρο. Τό κάθε δέντρο ἔχει τούς καρπούς του. Ἐμεῖς πρέπει νά κάνουμε καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νά φέρουμε ἀρετές. Σύμφωνα μέ τούς λόγους τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, ἀγαθωσύνη, μακροθυμία, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια. Πρέπει νά φέρουμε καρπούς, ἀλλά ποῦ εἶναι οἱ καρποί, ποῦ εἶναι ἡ μετάνοιά μας; 

Τώρα στό νέο ἔτος ὁ Θεός νά μᾶς δώσει μετάνοια. Μικροί καί μεγάλοι, Κληρικοί καί λαϊκοί, ἄρχοντες καί ἀρχόμενοι, ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη μετανοίας. Ὅταν ἕνας Μέγας Ἀντώνιος ἔλεγε στά πνευματικά του παιδιά, παρακαλέστε τόν Θεό νά μοῦ δώσει μετάνοια, ἐμεῖς τί πρέπει νά ποῦμε καί τί πρέπει νά κάνουμε; Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, δόσε μας εἰλικρινή μετάνοια. Φώτισέ μας. Μαλάκωσε τίς καρδιές μας, γιά νά μή πάθουμε αὐτά , πού ἔλεγε ὁ Τίμιος Πρόδρομος. Ἀμήν.-

Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου (2-2-2014)

Ἡ ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου, ἀγαπητοί μου, εἶναι ἑορτή δεσποτική, ἀπό τίς μεγαλύτερες τῆς Ἐκκλησίας μας.   Τρία σημεῖα θά πάρουμε ἀπό αὐτήν, γιά νά τά σχολιάσουμε ἀπό λίγο.  

Α). Πολλές φορές ὁ Κύριος ἐτόνισε, ὅτι δέν ἦρθε νά καταλύσει, νά καταργήσει τόν Νόμο καί τούς Προφῆτες, ἀλλά νά τόν ἐκπληρώσει, νά τόν ἐφαρμώσει. Τήν ὄγδοη ἡμέρα μετά τήν γέννησή του περιετμήθη τήν σάρκα, ὅπως ὥριζε ὁ Νόμος καί ἔλαβε τό ὄνομα Ἰησοῦς, ὅπως εἶπε ὁ ἄγγελος στήν παναγία μητέρα του, πρίν ἀκόμη συλληφθεῖ στήν κοιλιά της.

Ἐμεῖς παίρνουμε τό ὄνομα μετά τήν γέννησή μας, ἐνῷ ὁ Ἰησοῦς πῆρε τό ὄνομά του προτοῦ γεννηθεῖ, γιατί ὑπῆρχε καί πρίν ἀπό τήν γέννησή του. Ὀνομάσθηκε δέ Ἰησοῦς, ἐπειδή τό ἔργο του ἦταν ἔργο σωτῆρος.

Ὅταν συμπληρώθηκαν οἱ ἡμέρες τοῦ καθαρισμοῦ, σύμφωνα πάντα μέ τόν Νόμο, παρότι δέν ὑπῆρχε λόγος καί ἀνάγκη γιά τήν Παναγία, ἀλλά γιά νά ἐκπληρώσει τόν Νόμο, ἀνέβηκε μέ τόν Ἰωσήφ στά Ἱεροσόλυμα καί πρόσφεραν τόν Κύριο, ὅπως ὥριζε ὁ Νόμος.

Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: Ἡ διάταξις τοῦ Νόμου ἀφοροῦσε γονεῖς καί παιδιά πού ἐγεννῶντο ἀπό συζυγική ἕνωση. Αὐτοί ἐχρειάζοντο καθαρισμό. Στήν περίπτωση τοῦ Χριστοῦ δέν ὑπῆρχαν γεννήτορες, ἀλλά μόνο μητέρα καί αὐτή Παρθένος. Ἔχουμε γέννηση μέ ἄσπορη σύλληψη, ὁπότε δέν ὑπῆρχε λόγος καί ἀνάγκη καθαρισμοῦ. Αὐτό πού ἔκαναν ἦταν ἔργο ὑπακοῆς. Μέ αὐτήν τήν ὑπακοή στό Νόμο τοῦ Θεοῦ καί Πατρός ὁ Κύριος ἐθεράπευσε τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἀρρώστεια  πού προκάλεσε ἡ ἀνυπακοή τῶν Πρωτοπλάστων. 

Ἀνέβηκαν γιά νά προσφέρουν τήν θυσία, ἕνα ζεῦγος τρυγόνων ἤ δύο νεουσούς περιστερῶν. Ἔγιναν ὅλα τυπικά καί σύμφωνα μέ τόν Νόμο. Τόν ἐφαρμόζουν πιστά μέ τό νί καί μέ τό σίγμα. Τά τρυγόνια καί τά περιστέρια εἶναι ἀπό τά πιό καθαρά πτηνά. Καθαρά καί ἀπό τά καλύτερα πάντοτε προσφέρουμε στόν Θεό.Ἔπρεπε νά εἶναι δύο, γιατί δύο εἶναι οἱ φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Τό ἕνα τό θυσίαζαν καί τό ἄλλο τό ἄφηναν ἐλεύθερο. Ἡ ἀνθρώπινη φύσις τοῦ Χριστοῦ ἔπαθε πάνω στό σταυρό, ἐνῷ ἡ θεία φύσις ἀπαθής διέμεινε.

Τό δίδαγμα μέχρι τώρα εἶναι, ὅτι, ὅταν ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Κύριος καί Δημιουργός τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἐκπληρώνει πρόθυμα τόν Νόμο, ὅταν ἡ Παναγία Μητέρα του Θεοῦ μας ἐφαρμώζει ὅλες τίς διατάξεις τοῦ Νόμου, πόσο περισσότερο ἐμεῖς εἴμαστε ὑποχρεωμένοι καί ἀναγκασμένοι νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δέν θά λέμε στό Πάτερ ἡμῶν ἁπλῶς καί μόνο "γενηθήτω τό θέλημά σου", ἀλλά θά τό ἐφαρμόζουμε καί θά τό ἀκολουθοῦμε πιστά σέ ὅλη μας τήν ζωή.

Β). Ὁ πρεσβύτης Συμεών δέχθηκε τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά του. Δόξασε τόν Θεό καί ἀπευθυνόμενος στήν Παναγία τῆς εἶπε λόγια σοβαρά καί ἀξιοπρόσεκτα. Τήν ψυχή σου θά διαπεράσει ρομφαία, μαχαίρι δίκοπο καί κοφτερό. Δέν θά μείνεις καί σύ ἐκτός πειρασμοῦ, ἐπειδή συμφώνησες νά γίνεις μητέρα τοῦ δημιουργοῦ σου, ἐπειδή δέχθηκες νά γεννήσεις τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή ἔκρινες καλό νά τοῦ δανίσεις τήν σάρκα σου, ἐπειδή ἡ κοιλιά σου ἔγινε δοχεῖο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐπειδή συνέλαβες χωρίς πείρα γάμου. Οὔτε ἐσύ θά μείνεις ἐκτός πειρασμοῦ, ἀλλά καί ἐσένα τήν ἴδια μία ρομφαία θά διαπεράσει τήν ψυχή σου. 

Ἡ προφητεία αὐτή ἀναφέρεται στόν πόνο καί στήν θλίψη τῆς Θεοτόκου, ὅταν θά ἔβλεπε νά καταδιώκεται ὁ Χριστός ἀπό τόν Ἡρώδη. Ὅταν θά τόν συκοφαντοῦν οἱ γραματεῖς καί οἱ φαρισαῖοι. Κυρίως καί πρό πάντων ὅταν θά τόν ἔβλεπε πάνω στόν σταυρό, νά πάσχει καί νά ὑποφέρει σάν κακοῦργος. Ἡ Παναγία δέν πόνεσε κατά τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ, γιατί ἀκριβῶς τόν συνέλαβε ἀσπόρως καί τόν γέννησε ἀφθόρως. Πόνεσε ὅμως πολύ κατά τόν καιρό τῆς ἐξόδου του ἀπό τόν κόσμο αὐτό. Αὐτή εἶναι ἡ ρομφαία πού θά διεπερνοῦσε τήν ψυχή της. 

Σύμφωνα μέ τήν προφητεία τοῦ δικαίου Συμεών κανένας δέν ἔμεινε ἐκτός πειρασμοῦ. Ὁ Πέτρος, ὁ κορυφαῖος τῶν μαθητῶν, τόν ἀρνήθηκε τρεῖς φορές. Οἱ ἄλλοι τόν ἐγκατέλειψαν. Ὅλοι τους ἔφυγαν καί ὁ Χριστός ἔμεινε μόνος κρεμασμένος καί περιφρονημένος πάνω στόν Σταυρό σάν κριάρι ἕτοιμο γιά θυσία. Ὅλοι δέχονται πειρασμούς, ἀκόμη καί αὐτός ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία. Κανείς ἅγιος δέν ἔμεινε χωρίς πειρασμό, γιατί ὅλοι αὐτοί εἶναι πάντοτε χρήσιμοι καί ὠφέλιμοι στή ζωή μας.

Τό δεύτερο δίδαγμα: Ὅταν ὁ δίκαιος καί ἀναμάρτητος Κύριος εἶχε τούς πειρσμούς του, ὅταν ἡ Παναγία δέχθηκε φοβερούς πειρασμούς, ἐμεῖς γιατί διαμαρτυρόμαστε, ὅταν ἀντιμετωπίζουμε πειραμούς; Καί μάλιστα ζητοῦμε τόν λόγο καί ρωτᾶμε τόν Θεό, θέλουμε νά τόν ἀνακρίνουμε, γιατί Θεέ μου, νά ἔχω πειρασμούς στή ζωή μου; 

Λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, βγάλε τούς πειρασμούς καί κανείς δέν σώζεται. Μή γογγύζουμε λοιπόν στούς πειρασμούς, ἀλλά νά ζητοῦμε τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, γιά νά τά βγάλουμε πέρα. Μεγάλο ὄφελος θά προκύψει ἀπό τούς πειραμούς. Μόνο νά τούς δεχώμαστε μέ ὑπομονή, μέ καρτερία καί ταπείνωση.

Γ) καί τελευταῖο. Ἀφοῦ ὁ δίκαιος καί πρεσβύτης Συμεών πῆρε τόν Χριστό βρέφος τεσσακονθήμερο στήν ἀγκαλιά του, εἶπε ἐκεῖνον τόν θαυμάσιο ὕμνο, πού λέμε κάθε μέρα στό τέλος τοῦ ἑσπερινοῦ: Νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον σου, Δέσποτα, κατά τό ρῆμα σου ἐν εἰρήνῃ... Τώρα, Κύριε, μπορῶ νά πεθάνω. Τώρα μπορεῖς νά μέ πάρεις ἀπό τόν κόσμο αὐτό, ἀφοῦ εἶδα τόν σωτήρα τοῦ κόσμου. Ἐσύ μοῦ ὑποσχέθηκες, ὅτι δέν θά πεθάνω προτοῦ δῶ τόν Χριστό. Τώρα πού ὅλα πραγματοποιήθηκαν καί τά εἶδα, τώρα μπορῶ νά ἀναχωρήσω ἀναπαυμένος, εὐτυχισμένος καί μέ εἰρήνη γιά τό οὐράνιο ταξίδι.

Διδάγματα: Σύμφωνα μέ ἱστορικά στοιχεῖα, ὁ δίκαιος Συμεών ἀπέθανε σέ ἡλικία περίπου 280 ἐτῶν. Ἔτσι θέλησε ὁ Θεός στήν δική του περίπτωση. Γιά τόν καθένα κάτι ἔχει ὁρίσει ὁ Θεός, γιά ὅλους ἔχει τό πρόγραμμά του. Κάποιοι θά φύγουν ἀπό αὐτόν τόν μάταιο κόσμο νωρίς, κάποιοι ἄλλοι ἀργά καί κάποιοι πολύ ἀργά. Ὅπως θέλει ὁ Θεός. Σέ κανέναν δέν ἐπιτρέπεται νά παραπονιέται, γιατί ἔχει βάσανα στή ζωή του, γιατί κάποιον τόν ξέχασε καί δέν τόν παίρνει ἤ γιατί κάποιος νά φεύγει νέος ἀπό τήν ζωή, πολύ δέ περισσότερο κανείς δέν ἔχει δικαίωμα νά θέτει τέρμα στή ζωή του. Αὐτήν τήν ἐξουσία τήν ἔχει μόνο ὁ Θεός.

Κάποτε συζητούσαμε στό Ἅγιον Ὄρος μέ ἕναν μοναχό. Μεταξύ τῶν ἄλλων μοῦ εἶπε: Παλαιότερα παρακαλοῦσα τόν Θεό νά μέ πάρει νέο ἀπό τήν ζωή, ὑποτίθεται πρίν προλάβω νά ἁμαρτήσω. Εὐτυχῶς καί δέν μέ ἄκουσε. Τώρα παρακαλάω τόν Θεό, πρῶτα νά τόν ἀγαπήσω καί μάλιστα νά τόν ἀγαπήσω πολύ καί μετά νά μέ πάρει. Ἄν φύγουμε χωρίς νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό, χαθήκαμε. Εὐτυχῶς πού πολλές φορές δέν μᾶς ἀκούει ὁ Θεός, γιατί δέν ξέρουμε τί λέμε καί τί ζητᾶμε.

Ἔτσι καί μέ μᾶς, ἀγαπητοί μου, δέν ἔχει καμιά σημασία πόσα χρόνια θά ζήσουμε καί πῶς θά πεθάνουμε, ἀλλά πῶς ζοῦμε καί τί θά γίνει μετά πού θά ἀπέλθουμε ἀπό αὐτόν τόν μάταιο κόσμο. 

Νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Νά ἐφαρμόζουμε τό ἅγιο θέλημά του καί νά παρακαλοῦμε νά μᾶς δίνει καιρόν μετανοίας. Τόν ὑπόλοιπον χρόνον τῆς ζωῆς ἡμῶν νά τόν περάσουμε ἐν εἰρήνῃ (ἄν γίνεται) καί μετανοίᾳ (ὁπωσδήποτε), γιά νά ἔχουμε χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν, καλήν ἀπολογίαν, σωτηρίαν ψυχῆς καί καλόν παράδεισον. Ἀμήν.-

Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν - Παναγιώτης Νεοχωρίτης 

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου

Μέ τήν παραβολή τοῦ τελώνου καί τοῦ φαρισαίου, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἀνοίγει τό Τριώδιο. Μία κατανυκτική περίοδος, τό στάδιο τῶν ἀρετῶν. Ὅλοι ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά ἀδιαφοροῦμε, νά κωφεύουμε στήν φωνή τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά νά ἐντείνουμε τίς προσπάθειές μας, τόν πνευματικό μας ἀγώνα. Νά ἀποφεύγουμε ὃ,τι ἁμαρτωλό κάνει ὁ κόσμος καί νά ἀκολουθήσουμε ὃ,τι ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία καί περιμένει ἀπό ἐμᾶς ὁ Θεός.

Ἄν εἴχαμε σήμερα μία φωτογραφική μηχανή, θά φωτογραφίζαμε δύο τύπους. Θά βλέπαμε τόν φαρισαῖο νά φαντάζει μέ τό ἐπιβλητικό παράστημά του στό κέντρο τοῦ ναοῦ. Τόν ἄλλο, τόν τελώνη, μόλις θά τόν διακρίναμε σέ κάποια γωνιά σκυμμένο καί ντροπαλό. Καί ἐρωτῶ, ἄν ἐξετάζαμε τόν φαρισαῖο σέ κάποια μαθήματα, σέ διάφορους τομεῖς τῆς ζωῆς του, τί βαθμό θά τοῦ βάζαμε;

Π.χ. στό μάθημα τοῦ ἐκκλησιασμοῦ. Εἶναι πολύ δύσκολο μάθημα στήν ἐποχή μας. Ἀπό τούς ἑκατό βαπτισμένους χριστιανούς μόλις δύο μέ τρεῖς ἐκκλησιάζονται κάθε Κυριακή. Καί αὐτοί δέν γνωρίζω μέ πόση ὄρεξη ἔρχονται καί πῶς συμμετέχουν στή λατρεία τοῦ Θεοῦ. Ὁ φαρισαῖος δίνει τό παρόν ἀνελλιπῶς. Εἶναι κάθε Σάββατο στή λατρευτική σύναξη. Λοιπόν δέν τοῦ ἀξίζει ἕνα ἂριστα;

Στό μάθημα τῆς θρησκευτικότητας. Οἱ περισσότεροι σήμερα ἔχουν ἂλλα ἐνδιαφέροντα: κοσμικά, οἰκονομικά, πολιτικά, ἀθλητικά κ.ἄ. Λίγοι ἔχουν θρησκευτικά ἐνδιαφέροντα. Ἐλάχιστοι ἀσχολοῦνται μέ πνευματικά θέματα, μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, μέ τά κατηχητικά , μέ ἁγιογραφικούς κύκλους κλπ. Ὁ φαρισαῖος εἶναι καθαρά θρησκευτικός τύπος. Ἀνήκει στήν θρησκευτική ἀριστοκρατεία, στήν ἀφρόκρεμα τῶν Ἑβραίων. Εἶναι ἀφιερωμένος στόν Θεό. Ἡ ζωή του πάντοτε στρέφεται γύρω ἀπό τόν Θεό. Δέν τοῦ ἀξίζει ἄριστα;

Στό μάθημα τῆς τιμιότητας. Οἱ περισσότεροι σκοπό τῆς ζωῆς τους ἔχουν τό σύνθημα: «ἃρπαξε νά φᾶς καί κλέψε γιά νά ἔχεις». Οἱ πιό πολλοί πλουτίζουν μέ ψέματα, μέ ἀδικίες,  μέ κλοπές καί ἁρπαγές, μέ παρανομίες καί οἰκονομικά σκάνδαλα. Λίγοι ζοῦν μέ τόν τίμιο ἱδρώτα τους. Σ᾿ αὐτούς ἀνήκει ὁ φαρισαῖος. Τόν ἀκοῦμε νά τό λέγει: « Οὐκ εἰμί ὣσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων ἃρπαγες, ἄδικοι...». Πάλι τοῦ ἀξίζει ἄριστα!

Στό μάθημα τῆς ἠθικῆς. Κι᾿ αὐτό δύσκολο γιά τήν ἐποχή μας, γιατί δυστυχῶς οἱ περισσότεροι σήμερα ἀπό νέοι ζοῦν βίο ἄσωτο καί ἀνήθικο. Βαρύνονται  μέ ἠθικές παρεκτροπές καί πρό τοῦ γάμου καί μετά τόν γάμο. Καί μάλιστα προκαλοῦν καί καυχῶνται πού ποδοπατοῦν τό στεφάνι τους. Λίγοι εἶναι οἱ πιστοί στό γάμο τους, τά ἠθικά στοιχεῖα. Μέσα σ᾿ αὐτούς ἀνήκει καί ὁ φαρισαῖος. Ἦταν σώφρων καί ἄγαλμα τῆς ἠθικῆς. Νά ἕνα ἀκόμη ἄριστα. Τοῦ ἀξίζει ὁ δίκαιος ἒπαινος.

Στό θέμα τῆς νηστείας. Δύσκολο γιά τούς πολλούς, πού ἒχουν θεοποιήσει τήν γαστέρα τους. Λίγοι τηροῦν τίς νηστεῖες, ὃπως ὥρισε ἡ Ἐκκλησία ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι σάν πνευματική ἄσκηση. Ὁ φαρισαῖος νήστευε κανονικά, ὃπως ὣριζε ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. «Νηστεύω δίς τοῦ Σαββάτου», ὁμολογεῖ. Νηστεύει δύο ἡμέρες τήν ἑβδομάδα. Ἔτσι παίρνει ἕνα ἀκόμη ἂριστα.

Στό μάθημα τῆς προσευχῆς. Βαρύ κι᾿ αὐτό καί δύσκολο. Ὧρες ὁλόκληρες νά συζητοῦμε μέ ἂλλους γιά χαζά καἰ ἀνούσια πράγματα, δέν λέμε νά σταματήσουμε. Ὃταν ἔρθει ἡ ὥρα τῆς προσευχῆς καί πρόκειται νά συνομιλήσουμε μέ τόν Θεό, τότε μᾶς βρίσκουν ὃλα. Τότε εἴμαστε κουρασμένοι, τότε πονᾶμε, τότε ἔχουμε δουλειές καί δέν ἔχουμε χρόνο κ.ο.κ. Ἀκόμη καί μέσα στήν Ἐκκλησία,  τήν ὥρα τοῦ φρικτοῦ Μυστυρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας λίγοι προσεύχονται. Ὁ φαρισαῖος, μᾶς λέγει τό ἱ. Εὐαγγέλιο, «ἀνέβη εἰς τό ἱερόν προσεύξασθαι». Ἀκόμη ἕνα ἄριστα.

Στό μάθημα τῆς ἐλεημοσύνης. Οἱ περισσότεροι χριστιανοί πῆραν διαζύγιο ἀπό τήν ἐλεημοσύνη. Τούς ἀκοῦμε νά λένε: σήμερα δέν ὑπάρχουν φτωχοί.Ἤ κι᾿ ἐγώ εἶμαι φτωχός, κι᾿ ἐγώ ἔχω ἀνάγκη. Ἔτσι νομίζουν πώς δικαιολογοῦνται καί ἀπαλλάσονται τῆς εὐθύνης. Σχεδόν ὅλοι κοιτάζουν τί θά πάρουν καί ὂχι τί θά δώσουν. Ἐλάχιστοι ἔχουν τρύπια χέρια, πού προσφέρουν καί ἐλεοῦν. Ὁ φαρισαῖος ἔκαμνε τακτική καί γενναία ἐλεημοσύνη, ὅπως ζητοῦσε ὁ Θεός στήν Π. Διαθήκη. «Ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι». Ἀπό ὅ,τι ἔβγαζε ἔδινε τό ἕνα δέκατο. Ἀσφαλῶς τοῦ ἀξίζει ἄριστα. Σέ ὃλα τά μαθήματα τοῦ βάζουμε ἄριστα.

Ἀλλά ξαφνικά κάποιος ἐπεμβαίνει καί τά ἀνατρέπει ὃλα. Ἀλλάζει τήν βαθμολογία, τήν κατεβάζει ἐπικίνδυνα. Καί αὐτός εἶναι ὁ Μέγας Διδάσκαλος καί Παιδαγωγός, ὁ Καθηγητής, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ ἀλάθητος καί ἀδέκαστος Κριτής, πού ἐξετάζει σέ βάθος. Εἶναι «ὁ ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς καί τά κρύφια τῶν ἀνθρώπων σαφῶς ἐπιστάμενος».  Τί βαθμό ἔβαλε; Ὂχι ἄριστα, ὂχι τήν βάση ἢ κάτω ἀπό τήν βάση, μά κάτω ἀπό τό μηδέν. Τρομάζουμε μέ τό ἀποτέλεσμα. Ἄν ἕνας μέ τόσες ἀρετές δέν σώθηκε, τότε ποιός θά σωθεῖ; τί θά γίνει με μᾶς, ἀδελφοί μου; Γιατί ὁ ἄνθρωπος αὐτός, ὁ φαρισαῖος καταδικάσθηκε ἀπό τόν Χριστό;

Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: Ὑπάρχει ἕνα θηρίο, ἓνα τέρας, πού δέν τρώγει, δέν καταβροχθίζει ἀνθρώπους, ἀλλά ἀρετές. Καί τό θηρίο αὐτό λέγεται κενοδοξία,  λέγεται ἐγωϊσμός καί ὑπερηφάνεια.  Ὃ,τι καλό κάνουμε, τό κατατρώγει ἡ κενοδοξία καί ἔτσι δέν φέρνει καρπούς καί ἀποτελέσματα. Ἡ ἀρετή μας, τά καλά μας ἔργα πρέπει νά ἀποβλέπουν στή δόξα τοῦ Θεοῦ καί ὂχι στήν δική μας δόξα. Ἡ ἀρετή μας ἀποσκοπεῖ στόν ἔπαινο καί στό χειροκρότημα ἀπό  τόν Θεό καί τούς Ἀγγέλους, ὄχι στό χειροκρότημα τοῦ κόσμου. Κίνητρο τῶν πράξεών μας εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ὂχι ἡ κενοδοξία, ἡ ἀνθρωπαρέσκεια.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

ὁ φαρισαῖος μέ τόσες ἀρετές καταδικάσθηκε, χάθηκε.Τί θά γίνει μέ μᾶς πού καί κενοδοξία ἔχουμε καί ἀρετές δέν ἔχουμε; Ὁ φαρισαῖος εἶχε πολλές ἀρετές. Μία δέν εἶχε τήν ταπείνωση, γι᾿ αὐτό καί χάθηκε. Ἀντίθετα ὁ τελώνης εἶχε ἁμαρτίες, μά σώθηκε. Γιατί; Γιατί εἶχε ταπείνωση. Ὁ δρόμος πού μᾶς ὁδηγεῖ στήν σωτηρία εἶναι ἡ ταπείνωσις. Ἐμεῖς μέ ταπείνωση ἄς ἐπιτελοῦμε τά ἔργα τοῦ Θεοῦ. Ἀπό τόν φαρισαῖο ἄς πάρουμε τίς ἀρετές. Ἀπό τόν τελώνη τήν ταπείνωση. Ἔτσι θά ἀξιωθοῦμε τῆς αἰωνίου δόξης στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἀμήν.-